Nie bój się prosić o pomoc, jeśli jej potrzebujesz. Zapukać do drzwi przyjaciela, od którego narcyz cię kiedyś odsunął. 5. Nie daj sobie wmówić, że sobie nie poradzisz. Zamknij uszy i 2. Jest pochłonięty fantazjami o nieograniczonym sukcesie, władzy, błyskotliwości, urodzie lub idealnej miłości. 3. Wierzy, że jest “wyjątkowy/-a” i jedyny/-a w swoim rodzaju, dlatego może być zrozumiany lub zadawać się z innymi wyjątkowymi osobami (lub instytucjami) o wysokim statusie. 4. Wymaga nadmiernej admiracji. 5. Później powiedział mi, że byłam głupia, że za niego wyszłam – wspomina. Kiedy urodziły się dzieci, życie Agnieszki zmieniło się w koszmar. – Życie z narcyzem jest jak relacja z Odpowiedź na to pytanie nie jest jednak taka prosta. Żonkile bardzo często są mylone z narcyzami, choć należą do tego samego rodzaju. Zobacz, jak uprawiać i pielęgnować żonkile i narcyzy w gruncie i pojemnikach. Sprawdź, jak dbać o cięte kwiaty, by dłużej były świeże i poznaj najpiękniejsze odmiany żonkili. Czujesz, że więcej dajesz w relacji, a nic nie dostajesz w zamian. Czujesz, że Twoje granice się przekraczane. Czujesz, że partner Tobą manipuluje. Czujesz sprzeczne emocje, bo czasami narcyz okazuje skrajnie pozytywne miłosne uczucia, a czasem odtrąca Cię i jest zdystansowany. Czujesz, że Twoje potrzeby są ignorowane. Trochę narcyza jest w każdym z nas. Nie oznacza to jednak, że każdy jest narcyzem. Narcyz to zespół cech osobowości, nastawionych na poczucie własnej wyższości nad innymi oraz przekonania o swojej wyjątkowości. Narcyz nie wyróżnia się jednak na tle innych, dlatego jego tajemnica zwykle wychodzi na jaw dopiero przy bliższym poznaniu. uAqSh3. Narcyz Narcyz - W mitologii greckiej syn boga rzeki Kefisos i nimfy Liriope. Piękny młodzieniec wzgardził miłością nimfy Echo, za co został przez Afrodytę ukarany nie dającą się spełnić miłością do samego siebie. Gdy Narcyz pił wodę ze źródła, zobaczył tam własne odbicie i zakochał się w nim. Umarł z tęsknoty za nieosiągalnym przedmiotem swojej miłości, po śmierci został zamieniony w kwiat o zimnej, obojętnej urodzie, nazwany jego imieniem. Stał się on później atrybutem boga podziemi Hade-sa. Narcyz - symbol próżności, miłości samego siebie (zwłaszcza własnej uro¬dy), skłonności do zamykania się w so¬bie; kapryśność, introwersja. Narcyzm - termin użyty po raz pierwszy w 1899 r. przez S. Freuda w jego psychoanalizie, oznacza autoerotyzm, stan zakochania w sobie. Później pojęcie rozumiane sze¬rzej - jako odczuwanie silnych uczuć pozytywnych w stosunku do siebie. Mi¬łość samego siebie (narcyzm) powsze¬chnie uznaje się za zjawisko raczej negatywne. Z poglądem tym polemizuje E. Fromm („O sztuce miłości"): ten jest wspaniałym i prawym człowiekiem, kto kochając siebie, w ten sam sposób kocha wszystkich. L Krasicki „Żonamodna" -Bohaterka satyry nie ma imienia i nazwiska, jest więc symbolem oświeceniowej modni-si, kobiety próżnej, w bezmyślny sposób goniącej za modą. Jej główną troską są coraz to nowe suknie, powozy, zawsze odpowiednia oprawa dla własnej osoby. Nie dba o ? męża, nie liczy się z nim, pogardza służbą, którą traktuje przed¬miotowo. Chce być zawsze ośrodkiem zainteresowania. Niemcewicz „Powrót posła" - Po¬dobną do żony modnej postacią jest Starościna: skupiona na sobie, swoich dolegliwościach (głowa mi źle robiła przez noc całą jestem w strasznej feb-lesie). Starosta wie, że żona ma głowę nabitą dymem romansowym, toteż każde z nich ma swój odrębny świat. Ona ciągle buja w obłokach, wielką przyjem¬ność sprawia jej absorbowanie swoją osobą całego otoczenia. Inni ludzie (mąż, pasierbica, znajomi) interesują ją o tyle, o ile może się w nich „przeglądać jak w lustrze" i potwierdzać swoją war¬tość. F. Schiller „Rękawiczka" - Elemen¬tów narcystycznej postawy można się dopatrzeć w bohaterce ballady -Marcie, której ciągle nie dość hołdów i która - aby zaspokoić miłość własną - wy¬stawia na śmiertelnie niebezpieczną próbę rycerza Emroda (trudno się dzi¬wić, że rzucił rękawiczkę i odszedł). J. Słowacki „Fantazy" - 1) Hrabia Fantazjusz ma wiele cech narcystycz¬nych (por. Hrabia z „Pana Tadeusza" oraz Zygmunt Korczyński z „Nad Nie¬mnem"). Fantazy jest bardzo bogaty, toteż może sobie pozwolić na wiele kaprysów (właśnie fantazji), jak np. częste przebywanie za granicą, lubowa¬nie się w najnowszej modzie. Podczas rozmowy z Rzecznickim porównuje sie¬bie do Adonisa, któremu żadna kobieta nie powinna się oprzeć. Skupiony jest na sobie, życie to dla niego kolejne wy¬zwania (wygrana w karty, zdobycie Dianny), w których wyniku ciągle po¬twierdza swoją wartość. 2) Jego kobie¬cym odpowiednikiem jest hrabina Idalia - kobieta bogata, próżna, którą bawią wszelkie skomplikowane romanse, in¬trygi, jako że wnoszą w życie element niespodzianki, dreszczyk emocji (scha¬dzka z Fantazy m w cmentarnej kaplicy). Chce wyglądać pięknie, zachwycać wszystkich, z życia brać tylko same przyjemności. A. Mickiewicz „Pan Tadeusz" - 1)Porównywalna z Idalia jest Telimena, kobieta piękna, choć już nie najmłodsza, przywiązująca ogromną wagę do wyglądu zewnętrznego, pragnąca zwracać na siebie uwagę, absorbować towarzyst¬wo swoją osobą. Strojnisia, kokietka poszukująca męża, lubująca się w gór¬nolotnych rozmowach o sztuce, pięknie obcych krajobrazów. 2) Zbliżone upo¬dobania ma Hrabia, którego swojskość Soplicowa nudzi i razi. Nie interesują go sprawy kraju (walka, poświęcenie), po¬nieważ jest typem pięknoducha, który pragnie przejść przez życie, dostrzega¬jąc tylko to, co wykwintne i doskonałe lub dostarczające emocjonujących wra¬żeń. H. Balzac „Ojciec Goriot" - Obie córki Goriota (Anastazja i Delfina) odznacza¬ją się cechami narcystycznymi. Obie nastawione są na czerpanie z życia przyjemności: poczynając od stosowne¬go małżeństwa, przez wygląd zewnętrz¬ny (ciągle nowe kreacje), który zapewni im akceptację w salonach i dobrą pozy¬cję towarzyską, aż do pragnienia posia¬dania kochanka, co składa się na pełen obraz kobiety z wyższych sfer. Obie córki nie zwracają uwagi na ból, jaki sprawiają ojcu (wyciskają go jak cyt¬rynę), żadna też nie zjawi się w momen-cie jego śmierci (nie mają czasu, nie wypada) ani na pogrzebie. Kiedy Ras-tignac zawiadamia Delfinę o ciężkim stanie jej ojca, ta martwi się tylko o to, żeby nie płakać, bo na balu będzie miała zaczerwienione oczy. B. Prus „Lalka" - Izabela Łęcka wy¬chowana w zbytku i luksusie, lubi ota¬czać się kosztownymi rzeczami, na co dzień obcować z pięknem (w jej pokoju znajduje się popiersie Apollina). Kobie¬ta bardzo urodziwa, choć chłodna i wy-rachowana, niezdolna kochać nikogo poza samą sobą. Gdy Wokulski zatrosz¬czył się serdecznie o Łęckiego, ten powiedział: Belcia tego nie potrafi. Po¬trafi natomiast brylować w towarzystwie, błyszczeć w czasie kwest wiel-kanocnych. E. Orzeszkowa „Nad Niemnem" - 1) Niezwykle kapryśna, egoistyczna i pró¬żna jest Emilia Korczyńska. Skupia się wyłącznie na swoich dolegliwościach, lekturach (romanse), kosztownych dro-biazgach (perfumy). Nie bierze pod uwagę trudności, z którymi zmaga się jej mąż (kontrybucja, konflikt z Bohatyro-wiczami), drażni ją, że Benedykt mówi o gospodarstwie i dzieciach. Aby za¬spokoić egoistyczne kaprysy żony, Be-nedykt (będąc przecież w trudnej sytua¬cji finansowej) musi wyasygnować na to pieniądze. 2) Zygmunt Korczyński, wy-chowany przez matkę na światowca i artystę, w gruncie rzeczy jest krań¬cowym egoistą: nie liczy się z uczuciami innych (zerwanie romansu z Justyną), pogardza ludźmi, kpi z tych, którzy poświęcili się dla ojczyzny (o własnym ojcu mówi: mój ojciec byl do najwyż¬szego stopnia szkodliwym szaleńcem). On sam pragnie w życiu tylko brać. H. Sienkiewicz „Quo vadis" - 1) Nar¬cystycznym typem jest Petroniusz, rzym¬ski arbiter elegancji, hedonista, syba-ryta, człowiek, który chciał zarówno pięknie żyć, jak też pięknie umrzeć. W swoim pałacu stworzył własny świat, pełen pięknych i kosztownych przed¬miotów, dokąd zapraszał ludzi, których chciał gościć, bo przebywanie z nimi sprawiało mu przyjemność. Jego uko¬chana niewolnica - Eunice -jest piękną kobietą, toteż w jej zakochanych oczach Petroniusz-Narcyz przegląda się z roz¬koszą. 2) Osobowością narcystyczną jest też sam Neron, który nigdy nie ma dość pochwał na temat swojej kiepskiej twórczości. Patrz: kat. 3) Podobnie jego okrutna żona, Poppea, kąpiąca się w oś¬lim mleku, przyzwyczajona do tego, że zawsze osiąga to, co chce. G. Flaubert „Pani Bovary" - Żona prowincjonalnego lekarza, Emma, jest zmęczona monotonną codziennością. Chce być bogata, modnie ubrana, uwiel¬biana, podziwiana. Ponieważ niewysoka pensja Karola nie może jej zapewnić odpowiedniej pozycji w towarzystwie, nie wystarcza też pieniędzy na zaspoko¬jenie kolejnych kaprysów (drogi papier listowy, książki, suknie), Emma zamyka się w kręgu swoich chorób, które mają podłoże psychiczne: nie zaspokojona potrzeba znajdowania się w centrum uwąjgi, wiecznej adoracji, otaczania się zbytkiem. Drażni ją mąż, przeszkadza dziecko. Marzy o wielkim (jak w powie¬ściach) romansie, żeby kochanek nosił ją na rękach i umierał z miłości do niej. K. Przerwa-Tetmajer , Ja, kiedy usta" -Dla podmiotu lirycznego miłość jest jedynie środkiem na zapomnienie o bólu świata i cierpieniu. Za prag¬nieniem rozkoszy zmysłowych kryje się chęć ucieczki od rzeczywistości. Lirycz¬ne , ja" wiersza zdaje sobie sprawę, że zapomnienie może być tylko chwilowe. Tu sfera doznań erotycznych, która po¬winna stanowić źródło pozytywnych wrażeń, okazuje się lekarstwem złud¬nym - dostarcza kolejnego rozczarowa¬nia. Podmiot liryczny wiersza ani przez chwilę nie bierze pod uwagę doznań partnerki (ja, kiedy usta ku twym ustom chylę (...), chcę, by myśl ma omdlała na chwilę, chcę czuć najwyższą rozkosz zapomnienia). K. Przerwa-Tetmajer „Lubię, kiedy kobieta" - Wiersz jest poetyckim opi¬sem zbliżenia erotycznego, w którym mężczyzna (liryczne „ja") jest tylko obserwatorem, nie angażującym się emocjonalnie. Jego postawa wprowadza do tego intymnego przecież faktu wiele chłodu uczuciowego. Kobieta nie jest tu równoprawnym partnerem, staje się jedynie narzędziem zapomnienia, umoż¬liwia chwilowe oderwanie od rzeczywi¬stości. O. Wilde „Portret Doriana Graya" -Na pół alegoryczna powieść inspirowa¬na wątkami satanistycznymi i motywem faustycznym, jest opowieścią o człowie¬ku, który, chcąc zachować wieczną mło¬dość i pozostać niezmiennie piękny, staje się po prostu zły (dla Wilde' anie do pogodzenia była sztuka i piękno z mora¬lnością). W powieści niszczeje i starzeje się postać na obrazie, żywy Gray korzy¬sta z uciech życia, szokując wszystkich kolejnymi skandalami, głównie jednak tym, że mimo wewnętrznej pustki i amo-ralności zewnętrznie pozostaje idealnie piękny i czysty. W okresie modernizmu właśnie narcyz stał się symbolem skraj¬nego estetyzmu, kultu sztuki, czystego piękna. J. Iwaszkiewicz „Erotyk" (Więc pla¬miąc mojej psyche) - Podmiot liryczny wiersza nie przeżywa miłości, ale ją kreuje, nie skupia się na bogactwie doznań, ale na wysiłku poszukiwania niezwykłych porównań w dziedzinie sztuki i kultury, aby móc mówić o swych przeżyciach. Utwór nie jest świadect¬wem głębokiego uczucia, a jedynie po¬pisem erudycji i koneserstwa lirycznego „ja", któremu większą przyjemność sprawia obcowanie ze sztuką (barok, gotyk, obrazy van Dycka) niż pełne przeżywanie miłości (dostrzeganie part-nerki). M. Kuncewiczowa „Cudzoziemka" - Róża Żabczyńska byłaby doskonałą pa¬cjentką doktora Freuda. Dwa przykre przeżycia z młodości (zawiedziona mi-łość i nie zrealizowana kariera skrzypa¬czki) sprawiły, że zamknęła się w swoim świecie (marzeń o Michale i po mist-rzowsku zagranym koncercie D-dur Brahmsa). Ta egoistka i złośnica jest w gruncie rzeczy kobietą marzącą o dos¬konałości, pięknie i harmonii. Często w jej wspomnieniach powraca motyw przeglądania się w lustrze po to, aby mogła potwierdzić słowa Michała: die wunderschone Nase. S. Undset „Krystyna, córka Lavran- sa" - Tytułowa bohaterka poślubiła Narcyza, Erlend nie jest bowiem stwo¬rzony do codziennego życia, nużą go obowiązki, rozczarowuje go Krystyna, która z pięknej i ponętnej dziewczyny stała się gospodynią i matką, toteż ucie-ka na wojnę. To Krystynie przybywa siwych włosów i zmarszczek, on zaś jest ciągle młody, atrakcyjny, przystojny. Niekłamaną przyjemność sprawia mu adoracja innych kobiet. Fitzgerald „Wielki Gatsby" - Da- isy jest kobietą piękną, toteż podoba się wielu mężczyznom, także Gatsby'emu. Nie jest jednak zdolna do prawdziwej miłości, wystarcza jej podziw otoczenia, zachwyt nad jej urodą, uwielbienie, ado¬racja. Jest płytka, zimna i pusta. Córecz¬kę traktuje jak maskotkę. Daisy łatwo zaimponować: wystarczą ekskluzywne przyjęcia, drogie samochody, kosztow¬ne prezenty. Upewnia ją to, że jest piękna i pożądana. H. Barrie „Piotruś Pan" - Bohater jest symbolem człowieka, który nie chce wejść w świat pełen problemów, na¬kazów, zakazów - w dorosłość. Piotruś najlepiej czuje się wśród elfów i ptaków, gdzie wiedzie życie beztroskie i ciekawe (muzyka, zabawy, tańce). Do życia pod¬chodzi egoistycznie: do matki ma pre¬tensję, że nie czeka ciągle na niego i wstawiła w okno kraty. Jest uosobie¬niem ludzkich marzeń o byciu wiecznie pięknym, młodym, podziwianym. A. de Saint-Exupery „Maty Książę" - Narcystyczna w utworze jest róża, która żąda od Małego Księcia nie koń¬czących się hołdów i ciągłych zachwy¬tów nad sobą. Jest kapryśna, zmienna, ale też delikatna, krucha, bezradna. Za¬patrzona w siebie, nie dostrzega, ile kłopotu sprawia swoją osobą. Kiedy Mały Książę opuszcza planetę B-612, róża martwi się nie o niego, ale o to, że zostaje sama. K. Dłakowiczówna „Narcyz i fiołek" * Wiersz przypomina bajkę, w której zarozumiały i pewny swego uroku nar¬cyz dostaje po nosie: piękna różano- *złota Psyche nie robi bowiem żadnej różnicy między przyziemnym fiołkiem i świetlistym narcyzem: i było jej jed-nako - dlaczego kielichy kwiatów pach¬niały slodko: ze skromności czy też z pychy. E. Kieffer „Żeby cię lepiej zjeść" - Se¬bastian to typ dwudziestowiecznego Na¬rcyza, który najlepiej czuje się, prowa¬dząc rozmowy ze sobą (wtedy bowiem rozmówca go nie nudzi, nie wydaje mu się płytki i głupi). Sebastian w gruncie rzeczy kocha tylko Cecylię (wytwór jego wyobraźni, nieosiągalny przedmiot miłości). Nawet między jego samobójst¬wem a śmiercią Narcyza istnieje podo¬bieństwo - niemożność osiągnięcia ide¬ału. * „Lustereczko, lustereezko powiedz przecie, kto jest najpiękniejszy na świecie?" (Bracia Grimmowie) * Kto sam sobie się nie podoba, często drugim też się nie podoba. (przysłowie arabskie) * „Każdy z nas jest z natury Narcyzem, a każda namiętność jest tylko miłością własna osłodzoną właściwymi epitetami". (J. Glanville) * „Naprawdę kocha się tylko raz. Ale za to całe życie, do samej śmierci, i tylko siebie". (J. Deval) * „Ludzie są jak kwiaty -cztery miliardy Narcyzów". (U. Zybura) Jestem w małżeństwie z typowym narcyzem. Manipuluje mną, znęca się psychicznie... wplątuje w to dzieci. Kilkakrotnie próbowałam to zakończyć. Niestety nieskutecznie. Mieszkamy za granicą. Nie jest łatwo dla mnie zmienić mieszkanie, zresztą zapewne szybko by mnie znalazł i starał się zrobić awanturę, w konsekwencji której zapewne bym wróciła. Myślałam nawet, żeby mu powiedzieć, że wrócimy do kraju, ale żeby on jechał pierwszy miesiąc wcześniej, żeby przygotować wszystko, jednak on o tym nie chce słyszeć. Próbowałam kilku sposobów zakończenia tego związku - bezskutecznie. Proszę mi doradzić, jak zakończyć związek z narcyzem, tak żeby on w końcu to zrozumiał... Musisz zacząć terapię dla ofiar przemocy. Narcyzm to druga strona psychopatii. Potrzebna Ci pomoc. Nie trać czasu na korespondencję, bo potrzebujesz psychoterapii. Pamiętaj, że odpowiedź naszego eksperta ma charakter informacyjny i nie zastąpi wizyty u lekarza. Inne porady tego eksperta Relacja z narcyzem Mężczyźni – narcyzy przyciągają do siebie kobiety jak magnes; bez większego wysiłku okręcają je sobie wokół palca. Zakochana ofiara nawet nie spostrzeże, kiedy wpadnie w jego sidła. Siła narcyza leży w jego wystudiowanej pewności siebie, imponuje on szarmanckim zachowaniem oraz przekonaniem o własnej wartości. Żaden facet o osobowości narcystycznej nie powie ci nigdy, że coś zepsuł; nie usłyszysz od niego także, że zawdzięcza on swoją posadę komuś innemu. Narcyz osiąga wszystko sam – a przynajmniej święcie w to wierzy i pragnie byś i ty w to uwierzyła. Początek relacji z mężczyzną-narcyzem wygląda zawsze tak samo. Facet, którego poznajesz jest z początku czarujący, imponuje ci swoją pewnością siebie i tym, że jest taki… seksowny. Uwielbiasz spędzać z nim czas, wsłuchujesz się w każde jego słowo, jakby było objawieniem. Nie jesteś w stanie oderwać wzroku od jego uśmiechu albo oczu. Jeżeli poczujesz, że nie jesteś już w stanie nie myśleć o nim – to znaczy, że wpadłaś. A on właśnie na to czeka… Od tej chwili wasza relacja zaczyna się zmieniać. Zacznie tobą manipulować, tak, że wkrótce nie będzie już wiedziała, co jest prawdą, a co fałszem. Przygotuj się na warunki, które on będzie stawiał przed każdym waszym spotkaniem. Na początku mogą być niewinne, ale nie daj się temu zwieść. Jeżeli je zaczniesz spełniać, a nie będziesz miała świadomości, że to jest pewien rodzaj gry, to będziesz na przegranej pozycji. Cała gra toczyć się będzie o twoją rolę w tym związku. Najczęściej jednak kobieta-ofiara początkowo nie dostrzega intencji narcyza, poddaje mu się całkowicie. Wierzy w jego każde słowo, spełnia jego zachcianki, oddaje mu się w pełni. Po pewnym czasie coś zaczyna się psuć, ona nie wie co. Przecież było tak nam tak dobrze… to, co się nagle zmieniło? A zasada jest prosta: Im bardziej Tobie będzie zależało na nim, tym mniej jemu będzie zależało na waszym związku. Oczywiście on nie da tobie tak szybko poznać, jaki jest tak naprawdę. Gra będzie się toczyła. On cię będzie oszukiwał, ty będziesz się z nim kłóciła, a potem godziła. Ta huśtawka jednak w końcu skończy się, ale nie będzie to twoją zasługą. Narcyz jest w związku z kobietą dopóki tego sam chce. On z pewnością nie będzie zmuszał siebie to spotkań z Tobą, jeżeli uzna, że wasza relacja nie jest mu w stanie przynieść już żadnych korzyści. Po prostu ją zerwie. Wtedy przekonasz się dopiero, jakim on był draniem. No cóż…będzie niestety już za późno na naprawienie szkód, których dokonał w twoim sercu. On będzie żył nadal, szczęśliwy i pewny siebie i swojej wyjątkowości, podczas gdy ty będziesz się zastanawiała: co takiego zrobiłaś, że wasz cudowny związek rozpadł się; dlaczego on okazał się daleki od ideału itp. Wizja ta raczej nie nastraja zbyt optymistycznie, dlatego już teraz dowiedz się, jak unikać mężczyzn-narcyzów. Najważniejsze to, by wiedzieć: po czym można ich rozpoznać? Kim jesteś, narcyzie? Termin „narcyzm” bierze swój początek z greckiego mitu, opowiadającego historię niezwykle pięknego młodzieńca, który zakochał się we własnym odbiciu. Jedni podczas interpretacji tego mitu skupiają się przede wszystkim na egocentryzmie postaci Narcyza, który zgodnie z opowieścią został ukarany przez bogów za to, że wykorzystał, oszukał a następnie porzucił nimfę Echo. Kara nałożona na niego była okrutna – zakochał się on we własnym odbiciu, które ujrzał w rzece; ponieważ nie był w stanie oderwać od niego oczu, umarł z pragnienia i głodu. W tym miejscu wyrósł później kwiat, który do dziś zwiemy narcyzem. Mężczyzna-narcyz nie liczy się z uczuciami drugiego człowieka, dla niego każda relacja jest formą dowartościowania własnej osoby. Zadaje się tylko z takimi osobami, które w danym momencie są mu potrzebne. Związek z narcyzem jest jednostronny: to Ty dajesz, On tylko bierze, choć początkowo może ci się wydawać, że jest inaczej. Z czasem jednak przekonasz się, że relacja ta jest dla ciebie wyniszczająca, że wymaga od ciebie zbyt dużo energii. To trzeba zapamiętać – Narcyz kocha tylko i wyłącznie siebie, nie uda ci się tego zmienić! Inni badacze dostrzegają w postaci młodzieńca jeszcze inne ważne cechy, które bardzo wiele mówią o osobowości narcystycznej. Zwracają oni mianowicie uwagę na nieumiejętność budowania relacji przez te osoby z innymi ludźmi. W dużej mierze wynika to oczywiści z ich postawy egocentrycznej, ale także i rzeczywistego poczucia niższości. Narcyz jest wiecznym aktorem, on żywi się emocjami i reakcjami publiczności, czyli każdej osoby, którą napotyka na swojej drodze. Osoba ta przez cały czas poszukuje potwierdzenia swojej wielkości i wyjątkowości, a tylko drugi człowiek może mu ją dać. Nie jest więc tak, że narcyz sam z siebie czuje się niesamowity i cudowny, on ciągle szuka potwierdzenia tego w oczach Innego. To musisz zapamiętać! A teraz przeczytaj poniższą listę cech, która odnosi się do mężczyzny-narcyza. Jeżeli dostrzegasz na niej cechy, które ma twój obecny partner, to uciekaj od niego jak najprędzej, zanim on ciebie porzuci i pozostawi ze smutnym pytanie: „a co ja takiego zrobiłam?”. Przeczytaj też: Kryzys - przegadać czy przemilczeć Oto cechy człowieka, który ma osobowość narcystyczną: Niesamowicie pewny siebie (uważa, że wszystko zawdzięcza wyłącznie sobie). Szarmancki, nastawiony na flirt (z pewnością na pierwszych spotkaniach z tobą będzie zachowywał się jak dżentelmen, będzie czarujący i ujmujący). Lubi mówić o sobie (a w sumie to każda wasza rozmowa dotyczy jego osoby). Ma bardzo dobrą opinię na własny temat (z pewnością zasypie cię opowieściami na temat swoich sukcesów zawodowych). Jest niesamowicie ambitny (tak, że aż zechcesz spytać: a jest coś, czego byś nie chciał zrobić?). Jego relacje z byłymi partnerkami są mocno napięte albo w ogóle ich nie ma (Narcyz raczej nie utrzymuje kontaktu z partnerką, którą porzucił. Bo i po co? Przecież nie jest mu już ona do niczego potrzebna. A po drugie – mało która jego eks chciałaby go spotkać ponownie, po tym, co jej zafundował). Ekstrawagancki (lubi się popisywać, czy to super ubraniami, czy też wypasiona bryką; uważajcie także na motocyklistów). Towarzyski (cieszy się zwykle dużą popularnością, gdyż umie sobie zjednywać ludzi; krótko mówiąc – dobrze jest go znać, szczególnie w niektórych kręgach; nie znaczy to jednak, że jest lubiany). Przedmiotowo traktuje innych ludzi (przysłuchaj się, jak mówi o innych – o swoich przyjaciołach czy rodzinie; jeżeli patrzy na nich z góry, często ich krytykuje, to zły znak) Zobacz też: Zdradził - i co teraz A teraz weź głęboki oddech i podejmij właściwą decyzję. Jeżeli jesteś w związku z narcyzem, lepiej go zakończyć niż próbować zmienić to, czego zmienić się nie da. Jeżeli do tej pory nie spotkałaś jeszcze na swojej drodze narcyza, to spróbuj zapamiętać tę krótką listę, by uniknąć w przyszłości bólu związanego ze związkiem z tego typu mężczyzną. Pierwotny narcyzm Jednym z naturalnych etapów wczesnego dzieciństwa jest przeżywanie siebie jako istoty wszechmocnej, będącej centrum świata. Troskliwa matka przybiega, by ukoić płacz dziecka, dba o nie, dostarcza pożywienie, pielęgnuje i przytula. Malec nie ma jeszcze świadomości własnej zależności od otoczenia. Ta faza rozwoju wiąże się z przeżywaniem tzw. narcyzmu pierwotnego, a jej prawidłowy przebieg skutkuje przekierowaniem energii z wewnątrz na zewnątrz po drugim roku życia. Wtedy to mały człowiek osiąga pierwszą świadomość własnej zależności. Rana narcystyczna Kiedy jednak we wczesnej fazie dziecko nie doświadczy umiejętnego odpowiadania na jego potrzeby, może się wytworzyć tzw. rana narcystyczna. Dzieje się tak zarówno w momencie kiedy rodzic odrzuca dziecko, zaniedbując je i dając przekaz, że jest mało ważne, jak i w momencie nadmiernej idealizacji dziecka, wymagania od niego spełniania oczekiwań dorosłego i utrudniania mu bycia sobą. Takie zachowania ze strony rodzica powodują, że malec woli powrócić do siebie i odrzucić niesprzyjające otoczenie. Takie mogą być początki kształtowania się osobowości narcystycznej. Narcyzm agresywny Osoby cechujące ten typ narcyzmu rozpoznać można po przekonaniu o własnej wielkości, potrzebie podziwu ze strony otoczenia, braku empatii, przedmiotowym traktowaniu innych i zachowaniach manipulacyjnych. Obrona przed bliskością realizuje się tu poprzez kontrolowanie, niedopuszczanie do własnej zależności, brak umiejętności widzenia partnera. Nie ciężko się domyślić, że przy takiej strukturze psychicznej trudno zbudować wartościową relację. W dodatku osoby dotknięte narcyzmem agresywnym rzadko uświadamiają sobie własny problem, a cierpią na tym bliskie im osoby. Narcyzm nadwrażliwy Przy tym typie narcyzmu dominuje niepewność, przesadna koncentracja na własnym wizerunku, nieumiejętność przyjmowania krytyki oraz poczucie bycia obserwowanym. Takie osoby koncentrują się mocno na sobie, na tym jak wypadły i czy zrobiły na innych oczekiwane wrażenie. Nie są jednak agresywne wobec otoczenia. Leczenie Narcystyczne zachowania mogą być głęboko zakorzenione w strukturze psychicznej i pochodzić z wczesnego dzieciństwa. Praca nad nimi jest możliwa poprzez psychoterapię i relację klient-terapeuta. Dzięki niej istnieje możliwość ponownego i bezpiecznego przejścia przez poszczególne etapy bycia z drugim człowiekiem i doznawania emocji. Jest to zwykle proces długotrwały, bo nie chodzi tu tylko o zmianę zachowań, lecz dotarcie do pierwotnych wzorców i wpłynięcie na strukturę osobowościową. Wymaga to wysiłku i motywacji. Cena jest jednak wysoka, bo ostatecznie narcyzm może prowadzić do głębokiego cierpienia w samotności. Autor: Kamila Sitkowska - psycholog, psychoterapeutka dziecięca, Fundacja Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej RAZEM Zobacz: Co oznaczają twoje zdjęcia i statusy na Facebooku? Sprawdź, czy jesteś narcyzem! Przeczytaj też: Rihanna cierpi na NARCYSTYCZNE ZABURZENIE OSOBOWOŚCI Narcyzm to jedno z zaburzeń osobowości, jednakże większość narcyzów nigdy nie podejmuje terapii. Termin „narcyzm” bywa nadużywany w stosunku do osób, które z różnych względów przejawiają zachowania typowe dla osobowości narcystycznej, ale jednocześnie nie są na tyle skupione na sobie, aby całkowicie zapominać o potrzebach otoczenia. Czym jest narcyzm? Miłość własna wpisana jest w naturę każdego człowieka, jednak wrażliwość na punkcie własnej osoby może niekiedy przyjmować patologiczną postać. W takim przypadku mamy do czynienia z klasyczną osobowością narcystyczną. Jedynie około 1% populacji ogólnej spełnia kryteria osobowości narcystycznej, jednak znacznie większa część ludzkiej populacji na co dzień przejawia skłonność do samouwielbienia oraz przesadnego skupiania się na własnej osobie. Warto wiedzieć, że w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 nie znajdziemy jednostki chorobowej o nazwie „narcyzm”. Zaburzenie to jest klasyfikowane wedle kryteriów klasyfikacji DSM-IV Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Co ciekawe, typowe cechy osobowości narcystycznej ma każde małe dziecko. Brak zaspokajania potrzeb małego dziecka może skutkować tzw. wtórnym narcyzmem, którego podłożem są zaburzenia w rozwoju jednostki. Aby lepiej zrozumieć postępowanie osoby o osobowości narcystycznej, konieczne jest poznanie mechanizmów rozwoju zaburzeń osobowości. Nie obejdzie się także bez poznania historii mitycznego Narcyza, który zakochał się we własnym odbiciu. Warto wiedzieć, że zaburzenia osobowości i związane z nimi zachowania nie są zależne od osoby, u której występują. Osobowość jest zespołem trwałych cech, które kształtują się w okresie dzieciństwa, w okresie dojrzewania, a także w okresie wczesnej dorosłości, obejmując myśli, uczucia oraz zachowania, pozwalające na adaptację w środowisku. W kształtowaniu się osobowości narcystycznej ogromną rolę odgrywają relacje ze strony otoczenia, zwłaszcza rodziców dziecka i innych członków bliskiej rodziny. Dotyczą one przede wszystkim zachowań prowadzących do obniżenia poczucia własnej wartości, co może skutkować rozwojem narcystycznych zaburzeń osobowości. Z drugiej strony za czynnik mogący stać się przyczyną rozwoju narcystycznych zaburzeń osobowości uznaje się także nadmierne przecenianie dziecka oraz wymaganie od niego bycia perfekcyjnym. Istnieje wiele teorii dotyczących interpersonalnego i poznawczego pojęcia narcyzmu oraz mechanizmów rozwoju tego zaburzenia osobowości. Twórcą terminu „narcyzm” jest Freud, który po raz pierwszy użył tej nazwy w 1910 roku, jednakże cechy i zachowania typowe dla osobowości narcystycznej widoczne są w przypadku wielu różnych, określonych zaburzeń osobowości. Definicja narcyzmu Czym jest narcyzm? Najprostsza definicja słowa „narcyzm” to miłość własna lub samouwielbienie. Ludzie mający osobowość narcystyczną są zakochani w sobie i przekonani o swojej wyjątkowości, zachowując się w nieprzyjemny, arogancki sposób względem innych ludzi. Osoba mająca osobowość narcystyczną dostrzega jedynie samego siebie, nie wie, czym jest empatia oraz jest obojętna na potrzeby innych, dostrzegając jedynie własne potrzeby oraz dążąc do własnych celów. Inni ludzie są narcyzowi potrzebni do ich realizacji, a także utwierdzania się w przekonaniu o byciu lepszym i bardziej wartościowym. Choć narcyzm bywa kojarzony z mężczyznami, to tego typu zaburzenia osobowości mogą dotyczyć również kobiet. Każdy z nas chce być doceniany oraz bywa przewrażliwiony na swoim punkcie, jednak osoba narcystyczna tak bardzo skupia się na własnych potrzebach i wyobrażeniach, że nie dostrzega swojego otoczenia, odczuwając nieodpartą potrzebę bycia w centrum zainteresowania. Co więcej, osoby narcystyczne są w stanie kierować swoje uczucia, myśli i zainteresowania jedynie ku własnej osobie, co sprawia, że mają poważne problemy z nawiązywaniem bliskich relacji nie tylko z partnerem lub partnerką oraz np. współpracownikami, ale także rodziną. Narcyz nie może funkcjonować bez ludzi, bo są oni mu potrzebni w celu utwierdzania się w przekonaniu o swojej wyjątkowości i zbierania pochwał. Narcyz nie daje z siebie nic otaczającym go osobom, traktując relacje z ludźmi jako sposób na poprawę samopoczucia oraz podniesienie poczucia własnej wartości. Spotykając osobę narcystyczną, możemy mieć początkowo wrażenie, że mamy do czynienia z człowiekiem pewnym siebie, który doskonale wie, czego chce, jednak to jedynie pozory. Narcyz poprzez swoje zachowanie maskuje niską samoocenę – nadmierna pewność siebie jest jedynie maską, pod którą kryją się osobowość narcystyczna. Skupienie na sobie, brak empatii, aroganckie zachowanie względem innych oraz poczucie wyższości pozwalają osobom z narcystycznym zaburzeniem osobowości lepiej radzić sobie z otaczającą je rzeczywistością, która daleka jest od wizji osoby narcystycznej. Dla osoby z narcystycznym zaburzeniem osobowości ona sama jest uosobieniem miłości idealnej, dlatego stworzenie udanej relacji z drugim człowiekiem jest dla narcyza bardzo trudne. Wprawdzie osoby narcystyczne wchodzą w różne związki, jednak są to relacje jednostronne, z których czerpie jedynie narcyz poprzez wyolbrzymianie swoich osiągnięć i utwierdzanie się w swojej wyjątkowości. Narcystyczne cechy osobowości Typowe cechy narcystycznej osobowości to poczucie wyższości, arogancja, wyolbrzymianie swoich osiągnięć, wyolbrzymione poczucie własnej wartości, nadmierna pewność siebie, brak empatii, niedostrzeganie potrzeb innych ludzi, przekonanie o tym, że inni nie są godni towarzystwa narcyza, zaspokajanie własnych potrzeb kosztem innych, przekonanie o byciu lepszym. Narcyz uważa, że należy się mu specjalne traktowanie i zasługuje na podziw innych. Oczekuje ciągłych pochwał, nie znosi krytyki oraz jest przewrażliwiony na swoim punkcie i wszystkimi niepowodzeniami obarcza innych ludzi. Nie widzi swojej winy, choć może być ona bezdyskusyjna, nie potrafi wybaczać, a także ma skłonność do popadania w skrajności – z błahego powodu może się mścić. Narcystyczne zaburzenie osobowości cechuje również skłonność do manipulacji, której inni ludzie nie dostrzegają na pierwszy rzut oka, stając się narzędziem w rękach narcyza. Z zaburzeniem narcystycznym mamy do czynienia, gdy występuje co najmniej 5 z powyższych cech. Narcystyczne zaburzenie osobowości – leczenie Narcyzm zmienia postrzeganie rzeczywistości; osobowość narcystyczna wiąże się z problemami w niemal każdej dziedzinie życia, choć osoba cierpiąca na zaburzenia osobowości tego nie dostrzega. Narcyzm nie jest chorobą, jednak wymaga wsparcia specjalisty. Osobowość narcystyczna utrudnia życie, dlatego warto zdecydować się na terapię. W przypadku osób narcystycznych stosowana jest przede wszystkim terapia psychologiczna, jednak nie przyniesie ona efektów, jeżeli narcyz nie będzie współpracował, co bywa bardzo trudne. Ze względu na specyficzne podejście do samego siebie osobę narcystyczną ciężko jest przekonać o konieczności uczestniczenia w terapii. Najczęściej udaje się to w przypadku współwystępowania innych zaburzeń osobowości, a także np. zaburzeń lękowych, które zaczynają utrudniać życie narcyza. Jednym z rozwiązań, które bywają stosowane w przypadku zaburzeń osobowości jest terapia psychodynamiczna. Trzeba jednak pamiętać, że terapia psychologiczna to długotrwały i żmudny proces, który nie przyniesie efektów, jeżeli narcyz poczuje, że zyskał kolejną osobę, w której centrum zainteresowania może się znaleźć, podnosząc poczucie własnej wartości. Z tego względu narcystyczne zaburzenie osobowości wymaga wsparcia eksperta, który specjalizuje się w tego typu zaburzeniach. Czytaj też:Socjopata to nie zawsze krwawy złoczyńca. Co kryje to zaburzenie osobowości? Źródło: Zdrowie

czy narcyz wie że jest narcyzem